گچبري روزنه مشبک، يکي از رايج ترين نوع گچبري هاي خانه هاي کاشان در زمان قاجار است. به طور کلي روزنه مشبک با انواع مصالح از جمله آجر, کاشي, سنگ,گچ و.... در معماري ايران رواج داشته است. اين نوع روزنه ها با نقوش متنوع زينت بخش سطوح نما و فضاهاي نورگير درون بنا بوده است. طرح هايي از اسليمي، ختايي،پرندگان، هندسي و گره چيني در کليه اين آثار به چشم مي خورد. گچبري روزنه هاي خانه عباسيان از نوع مشبک است. قبل از مرمت بنا کليه روزنه ها فرو ريخته بود و هيچکدام از آن ها سر جاي خود نبودند بنابراين کليه روزنه ها نياز به مرمت داشتند. طرح هاي آن ها بر اساس عکس ها و يا بقاياي روزنه هايي که در سطح زمين ريخته بود کار شد. در مستند سازي که توسط ميراث فرهنگي انجام شده، مجموعه قطعات فرو ريخته، نقوش را در بر داشتند. به نظر مي رسد روش کار گذشته تاکنون تفاوت چنداني نکرده است. از استاداني که همچنان اين روش را اجرا مي کنند, استاد مطيفي فر هستند که گچبري روزنه هاي خانه عباسيان را نيز، به عهده داشته اند. در اينجا از زبان خود ايشان حادثه خلق اين آثار نفيس نقل مي شود. در اين نوشتار، فقط بيانات گفتاري ايشان تبديل به متن نوشتاري شده است. روش کار به اين صورت است ابتدا شيشه جام را با کمان قوس روزنه بريده و در پشت روزنه نصب مي کنند از پشت يعني سمت حياط آن را با گچ مي بندند و محکم ايستا مي کنند. روي شيشه (سمت اتاق و يا نماي مهم تر) را روغن مي زنند. سپس روي آنرا يک لايه گچ خوش مايه نرم (زنده) به ضخامت ۸ ميلي متر مي زنند درون آن را ابزار ني قرار مي دهند (اين کار در واقع گچ را مسلح ميکنند و از خرد شدن آن جلوگيري مي نمايد. (نويسنده)) سپس قوس طره را از حاشيه و متن جدا مي کنند در واقع حريم روزنه را با ابزار بندي مشخص مي سازند. براي مثال سه ابزار مي زنند. يعني کنج کار سمت ديوار را با ابزار قوس، تخت مي کنند. نماي فرو رفته با برجسته ارتباط مناسب برقرار مي کند.آنگاه يک طره به پهناي ۵ سانتي متر و حاشيه به اندازه ۱۰ سانتي متر و بعد متن. (واضح است اندازه هاي فوق بنا به طرح متغير ميشود.(نويسنده)) اين قسمت ها مثلثي با اضلاع منحني هستند. اين اضلاع ني گذاري مي شود تا در برابر باد و عوامل ديگر مقاومت بيشتري کنند. در اين مرحله برشها بر اساس طرح انجام مي شود.(ابتدا طرح روي کاغذ طراحي مي شود . با سمبه روي خطوط طرح سوراخ ايجاد ميکند سپس گرته مي زنند اين عمل با پودر زغال انجام مي شود طرح روي سطح گچي منعکس مي شود. (نويسنده) بعداز خشک شدن کار، شيشه جام را بر داشته و به جاي آن شيشه هاي رنگي نصب مي شود.برش شيشه ها بر اساس طرح است و هنرمند با انتخاب شيشه هاي رنگي به زيبايي طرح مي افزايد. بنابراين هر گلبرگ و هر برگ با رنگ مشخص پر مي شود گاهي بعضي از تخمک ها و يا برگ ها بدون شيشه است تا جا به جايي هوا ميسر شود. زيرا اين روزنه ها ثابت هستند. قابل توجه آن که شكل شيشه ها بايد مطابق گلبرگ ها و ... برش خورده باشند. درگذشته براي چسباندن شيشه ها به پشت روزنه گچبري از مخلوط سريش و گچ استفاده مي شد . اما امروزه از چسب سيليکون استفاده مي شود. اين چسب خرد نمي شود، بي رنگ است و در برابر نم و حرارت مقاوم است به همين دليل استادان اين فن ترجيح مي دهند بجاي ملات سريش و گچ استفاده کنند.
کلمه گچبری بخوبی خود را معرفی مینماید یعنی گچی که برش خورده ، درصورتی که قطعات گچی که به غلط به گچبری پیش ساخته معروف شده اند درواقع گچبری نیستند چرا که برای ساخت آنها هیچگونه برشی روی این قطعات اجرا نمیشود بلکه قطعاتی هستند گچی ، که با استفاده از قالبهای همان قطعات به تعداد انبوه ، به یک اندازه و فرم تولید میشوند اینگونه قطعات ( به غیراز نمونه اولیه که توسط هنرمند گچبر ساخته شده تا تولید کننده گان بتوانند از روی آن قالبی تهیه نمایند ) هیچگونه ارزش هنری ندارند .اما کارهایی که بوسیله دست اساتید هنرمند گچبرطراحی و اجرا میشوند حتی اگر در جایگاه خودشان هم قرار نگیرند بخودی خود بلحاظ دست ساز بودن دارای ارزش هنری میباشند . با توضیحی که در مورد قطعات پیش ساخته داده شد شما در هیچیک از بناهای تاریخی که در ذهن شما نقش می بندد نمیتوانید یک قطعه پیش ساخته پیدا نمایید واگر هم بندرت دیده شود مربوط به سالهای اخیر میباشد که با بی توجهی به ارزش و اصول این کار انجام گرفته. درواقع اینگونه میتوان گفت که هر یک از قطعات دست ساز توسط اساتید هنرمند گچبر منحصر بفرد بوده واین خود یکی از ارزشهایی است که قطعات دست ساز دارند.بنابراین میتوان گفت که هر قطعه ای را که هنرمندان صنایع دستی و بویژه هنرمندان گچبر اجرا مینمایند خواسته یا ناخواسته انرژیی را در آن قطعه پنهان مینمایند که عموم مردم و مخصوصا علاقه مندان به هنررا جذب نموده وایشان این انرژی را بیشتر و بهتر دریافت مینمایند . لذا هر یک از موارد فوق استاد هنرمند را وادار مینماید که طرحی مناسب با شرایط موجود اجرا نماید و حال آنکه در مورد قطعاتی که به پیش ساخته معروف شده اند هیچ یک از این امتیازات را نمیتوان دید و مصرف کننده مجبور به تحمل همان قطعه با همان مشخصات ثابت و بی روح که توسط تولید کنندگان با استفاده ازقالب مربوطه تولید نموده میباشد و چنانچه این فشار روحی بیش از حد باشد به دلیل نداشتن ارزش هنری و ارزان بودن آن قطعه براحتی از آن صرفه نظر نموده و انرا تخریب و محومینماید درصورتی که درمورد کارهایی که توسط هنرمندان گچبر ساخته شده اینگونه نیست و حتی اگر صدمه جزئی دیده باشد مصرف کنندگان و کسانیکه آن اثر را در اختیار دارند برای ترمیم قسمت صدمه دیده سعی مینماید تا استادی را که تبحر و تجربه بیشتری در زمینه مرمت آثار دارد را شناسایی نموده تا از او برای مرمت قسمت صدمه دیده دعوت نماید.
سلام و درود بر کلیه میهمانان و اعضای گرامی پرتال گچبری، حقیر این مکان مجازی را برگزیدم جهت آموزش و معرفی هنر زیبا و اصیل ایرانی ، گچبری . لذا جهت استفاده از امکانات و بروز رسانی ها این سایت ثبت نام فرمایید. جهت نقد و نظرات ، سوالات ، مشاوره و سفارش کار با شماره 09169479007 تماس حاصل فرمایید یا درخواست خود را به پست الکرونیکی ما gheytanifard@gmail.com ارسال نمایید .سپاسگزارم
آمار مطالب
آمار کاربران
کاربران آنلاین
آمار بازدید
آمار
وب سایت:
عضویت سریع
